گهورهترین ئینسكلۆپیدیای كوردی
كۆی گشتی: 811
پۆلێنكردن
خانمان شوێنە گەشتیارییەکان
شوێنەکانی کات بەسەربردن لە تاران، تاران پایتەختی ئێران و پڕ دانیشتوانترین شاری ئەو وڵاتەیە کە مێژووی ژیان تێیدا بۆ سەردەمی بەردینی نوێ دەگەڕێتەوە. ئەم شارە لە سەردەمی سەفەویدا زۆر گرنگ بوو؛ بەڵام لوتکەی ئاوەدانی و ئاوەدانییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجار؛ کاتێک وەک پایتەخت هەڵبژێردرا.
خانمان وڵاتەکان
تاجیکستان یان کۆماری تاجیکستان (بە ئینگلیزی: Tajikistan, بە عەرەبی: تاجیکستان). دەوڵەتێکی ئاسیای ناوەڕاستە لە باشوورەوە لەگەڵ ئەفغانستان، لە ڕۆژئاواوا لەگەڵ ئۆزپاکستان، لە باکوورەوە لەگەڵ کریگزستان و لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ چین هاوسنوورە. دوشنبا گەورەترین شار و پایتەختی دەوڵەتەکەیە.
خانمان شار و هەرێمەکان
سەمەرقەند (بە ئینگلیزی: Samarkand, بە عەرەبی: سمرقند). دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی وڵاتی ئۆزپاکستان و بە یەکێک لە کۆنترین شارەکانی ئاسیای ناوەڕاست، یەکێک لە شارەکانی ڕێگەی ئاوریشم و یەکێک لەگرنگترین شارەکانی ئێرانی کۆن دادەنرێت.
خانمان زانیاری هەمەڕەنگی تەندروستی
کۆلێرا (بە ئینگلیزی: cholera) نەخۆشییەکی بەکتریاییە کە بەهۆی بەکتریای (vibro cholerae) دروست دەبێت. دەبێتە هۆی سکچوونێکی توند، لە ئەنجامیشدا وشکبوونەوەی جەستە، بەگشتی لە ڕێگەی خواردنی پیس و ئاوی پیسەوە تووشی مرۆڤ دەبێت. نیشانەکانی لەماوەی پێنج ڕۆژدا دەردەکەون
خانمان گورچیلەکان
پاڵاوتنی گورچیلە یان شوشتنی گورچیلە (بە ئینگلیزی: dialysis, بە عەرەبی: غسل الكلية), پاڵاوتنی گورچیلە چارەسەرێکە هەڵدەستێت بە ئەنجامدانی ئەو فەرمانانەی کە گورچیلەی تەندروست ئەنجامی دەدات، پاشەڕۆ و ئاوی زیادە لە خوێن جیادەکاتەوە.
خانمان زانیاری هەمەڕەنگی فێربوون
زۆرینەی خانمان ڕۆژانە قاپ دەشۆن و بەردەوام لەگەڵ ئەم کارەدا ڕاهاتوون، بەڵام دەکرێت ئەو هەموو ماوە هەڵەیان کردبێت لە کاتی قاپشۆردندا و چەند تێبینییەک هەبێت کە سەرنجی نەخرابێتە سەر. پێش ئەوەی دەست بکەیت بە قاپشۆردن واباشە دەستەکانت بە ئاو و سابوون بشۆیت
خانمان گوندەکان
گوندی جافری (بە ئینگلیزی: Jafre) گوندێکە، کەوتووەتە شارەدێی سیوەیل لە قەزای شارباژێڕ سەر بە پارێزگای سلێمانی لە باشووری کوردستان. جافری لە باکوور هاوسنوورە لەگەڵ گوندی سەربەستان و لە باشوور لەگەڵ گوندی ئاوەزێ، هەروەها لە ڕۆژهەڵات لەگەڵ گوندی سورەبانی ئالان
خانمان شار و هەرێمەکان
بوخارە (بە ئینگلیزی: Bukhara، بە عەرەبی: بخارى، بە فارسی: بخارا)، لە ڕووی دانیشتوانەوە پێنجەم گەورەترین شاری ئۆزپاکستانە و بە یەکێک لە شارە مێژووییەکانی دەوڵەتەکە ناسراوە. دەکەوێتە ڕۆژئاوای شاری سەمەرقەندەوە.
خانمان وڵاتەکان
بەحرێن یان بەحرەین یاخود شانشینی بەحرەین (بە عەرەبی: البحرین، بە ئینگلیزی: Bahrain)، وڵاتێکی عەرەبییە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی نیمچە دوورگەی عەرەبی، سەر بە وڵاتانی کەنداوە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژئاوای کیشوەری ئاسیا. "مەنامە" پایتەخت و گەورەترین شاری وڵاتە و بەندەری سەرەکییە لە بەحرەین.