ناوه‌ڕۆك
ئیسلام و باوەڕ
پێنج بنچینەکەی ئیسلام
شآیەتی دان : (أشهد أن لا إلە إلا اللە وأن محمدا رسول اللە)
نوێژ کردن : (بەیانی-نیوەڕۆ-عەسر-ئێوارە-خەوتنان)
زەکات دان : کاتێک لەسەرت واجب دەبێت.
ڕۆژوو گرتن : لە مانگی ڕەمەزاندا.
حەج کردن : ئەگەر توانات هەبێت.
بەڵگە
کاتێک جبریت (سەلامی خوای لێبێت) پرسیاری لە پێغەمبەرمان (د.خ) کرد و پێی فەرموو:
ئەی موحەمەد هەواڵم بدەرێ دەربارەی ئیسلام.
پێغەمبەر (د.خ) لە وەڵامدا فەرمووی:
(الإسلام أن تشهد أن لا إله إلا الله، وأن محمداً رسول الله، وتقيم الصلاة وتؤتي الزكاة، وتصوم رمضان، وتحج البيت إن استطعت إليه سبيلا) [مسلم].
واتە:
(ئیسلام ئەوەیە کە:
١- شایەتی بدەیت کە: جگە لە (اللە)؛ هیچ پەرستراوێکی تر شایەنی پەرستن نییە، وە کە موحەمەد (د.خ) نێردراوی خوایە. ٢- وە نوێژ بکەیت. ٣- وە زەکات بدەیت. ٤- وە لە مانگی ڕەمەزاندا بەڕۆژوو بیت. ٥- وە حەج بکەیت ئەگەر توانات هەبێت.)
شەش بنچینەکەی باوەڕ
شەش بنچینەکەی باوەڕ بریتین لە باوەڕ هێنان بە:
پەروەردگار :كە تاک و تەنهایە و هیچ هاوەڵێکی نییە.
فریشتەکان : ئەوانەی کە دەیانناسین و نایانناسین.
پەرتووکەکان : ئەوانەی کە بۆ پێغەمبەران دابەزێنراون.
پێغەمبەران : هەموویان بە بێ جیاوازی.
ڕۆژی دوایی : لە ژیانی بەرزەخ تا: بەهەشت و دۆزەخ.
قەدەر : خۆشی و ناخۆشییەکانی.
بەڵگە
تەواوکەری فەرموودەی پێشوو:
قال : " أخبرني عن الإيمان " قال : ( أن تؤمن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر ، وتؤمن بالقدر خيره وشره ) [مسلم٨]
واتە:
جبریل (سەلامی خوای لێبێت) پێی فەرموو: هەواڵم پێ بدە دەربارەی باوەڕ.
پێغەمبەرمان (د.خ) لە وەڵامدا فەرمووی:
١- باوەڕ بهێنیت بە پەروەردگار. ٢- بوە بە فریشتەکانی. ٣- وە پەرتووکەکانی. ٤- وە پێغەمبەرەکانی. ٥- وە بە ڕۆژی دوایی. ٦- وە باوەڕ بهێنیت بە قەدەر بە خۆشی و ناخۆشییەکانی.)
واتای (لا إلە إلە اللە) چییە؟
بە کورتی
واتە: هیچ پەرستراوێک نییە شایەنی پەرستن بێت جگە لە (اللە).
بە ڕوونی
ئەم وتەیە لە دوو بەش پێکهاتووە:
بەشی یەکەم: لا إلە/ واتە: هیچ پەرستراوێکی شایستە نییە.
واتە: هیچ پەرستراوێک نییە کە شایستەی ئەوە بێت پەرستشی بۆ ئەنجام بدەیت.
وە ئەم بەشە پێی دەڵێن: (نەفی کردن).
چونکە: تۆ نەفی هەموو پەرستراوێکی تر دەکەیت، وەک: (پەیکەر-دار-بەرد-گۆڕ...هتد).
بەشی دووەم: إلا اللە/ واتە: بێجگە لە (اللە)
واتە (اللە) بە تەنها شایستەی پەرستنە: چونکە: ئەو بەدیهێناویت و ڕزق و ڕۆژیت دادات و ژیان و مردنی تۆی بەدەستە.
وە بەم بەشە دەڵێن: (جێگیر کردن).
چونکە: تۆ جێگیری دەکەیت کە (اللە) پەروەردگاری شایستەیە، وە پەرستراوەکانی تر بەتاڵن.
بەڵگە
(ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ [الحج٦٢]
واتە: بەڕاستی خوا خۆی حەق و ڕاستە، ئەوانەش کە ئەوان هانا و هاواری بۆ دەبەن لە جیاتی ئەو هەر ئەوە خۆی بەتاڵ و ناحەقییە. بێگومان ئەو خوایە بڵند و بەرز و مەزن و گەورەیە.
(وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا) [النساء:٤٨]
واتە: (ئەی خەڵکینە) تەنها خوا بپەرستن و هیچ جۆرە شەریک و هاوەڵێکی بۆ بڕیار مەدەن.
(وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ) [النحل:٣٦]
واتە: سوێند بە خوا بێگومان ئێمە لە ناو هەر گەل و نەتەوەیەکدا پێغەمبەرێکمان ڕەوانە کردووە و پێمان ڕاگەیاندووە کە پێیان بڵێت: تەنها خوا بپەرستن، خۆتان دوورە پەرێز بگرن لە هەموو پەرستراوێکی تر.
(وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ) [الذاریات:٥٦]
واتە: بێگومان من پەری و ئادەمیزادم دروست نەکردووە تەنها بۆ ئەوە نەبێت کە من بپەرستن و فەرمانبەردارم بن.
(وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ) [البینة:٥]
واتە: فەرمانیشتان پێنەدرابوو جگە بەوەی کە خوا پەرستی بکەن و بە پاکی و دڵسۆزی و ملکەچی فەرمانبەرداری ئاین و بەرنامەکە بن و لابدەن لە هەموو ئاینێک و تەنها پابەندی ئاینی ئیسلام بن.
