ناوه‌ڕۆك
تیشکی ئێکس
تیشکی x لە ساڵی ١٨٩٥دا لەسەر دەستی لهلهم ڕونیتنگ لە ئەڵمانیادا دۆزرایەوە، لەبەر ئەوە هەندێکجار بە تیشکی ڕۆنیتنگیش ناو دەبرێت. ئەم تیشکە وەکو تیشکی ڕووناکی وایە و دەتوانێت شتەکان ببڕێت، بەڵام لە ڕووی درێژی و شەپۆلەکان و زەویدا جیاوازە لە تیشکی x دەشێت یەک لە (١٥) هەزار بۆ یەک لە ملیۆنی درێژی شەپۆلی تیشکی x دەشێت یەک لە ملیۆنی درێژی شەپۆلی تیشکی سەوزبێت.
تیشکی x دەتوانێت ئەو مەوادانە ببڕێت کە ڕووناکی ناتوانێت بیانبڕێت. ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ کورتی شەپۆلەکانی، هەرچەندە شەپۆلەکە کورتربێت ئەوەندە توانای بڕینی زیاتر دەبێت. تیشکی x لە بواری تیشکی xدا بەرهەم دەهێنرێت، هەوای ناو بۆریەکە دەردەهێنرێت بە جۆرێک کەمتر لە یەک لە سەد ملیۆنی ڕێژە ئەسڵیەکەی زیاتر تێدا نامێنێتەوە لەو شوشەیەدا دوو جەمسەری کارەبایی هەیە کە یەکێکیان کاپودە _جەمسەری سالب_ کە خوڵاوێکی لە سیمی تەنەکستنی تێدایە کە توخمێکی فلزیە لە دروستکردنی سلیکاتدا بەکاردەهێنرێت لە گڵۆپی کارەباییدا کە دەشێت بە ڕەوتێکی کارەبایی گەرم بکرێت بۆ ئەوەی ئەلکترۆنات دەربکات، بەڵام جەمسەر دووەم (ئانۆد)ە واتە جەمسەری موجەب. ئەلکترۆنات لە کاپودەوە دەچێت بۆ موجەب بە خێراییەکەی زۆر بەرز بەهۆی جیاوازی نێوان کاپود و ئانۆد. ئەلکترۆناتەکە بە خێرایی (٦٠) هەزار میل بۆ (١٧٥) هەزار میل لە چرکەیەکدا لە جەمسەری سالبەوە دەچن بۆ جەمسەری موجەب. کاپود دەبێتە قاڵبێک کە تنکسنت یان ڕەوڕەوەیەکی تنگساتی و لە پردێکدا ئەلکترۆناتەکان دەوەستن و زۆربەی وزەی ئەلکترۆناتەکان دەگۆڕێن بۆ گەرما، بەڵام هەندێکی دەبێتە تیشکی x و لە پەنجەرەی ژێرەوە لە شێوەی تیشکی xدا دەردەچێت،
ئایا پرسیارت کردووە چۆن تیشکی x وێنەی ئێسقان دەگرێت لە لەشدا؟
وێنەی تیشکی x وێنەیەکی تیشکی یان سێبەری یان پێچەوانەیە. تیشکی x بەو بەشەی لە لەشەدا ڕەد دەکرێت کە وێنە دەگرێت بە تیشکی x و سێبەر دروست دەکات لە فڵچەدا. ئەو فلیمەش لە هەردوو دیەوە بە چینێکی زۆر هەستیار داپۆشراوە و وەکو فلیمێکی تر داپۆشراوە.
ئەو ئێسقان و تەنانەی کە تیشکی x بە ئاسانی لێوەی ڕەد نابێت، سێبەری زیاتر دروست دەکات لەبەر ئەوە وەکو خاڵی سپی لەسەر فلیمەکە بەدەردەکەوێت لە ئەمڕۆدا تیشکی x ڕۆڵێکی گرنگ دەبینێت لە بوارەکانی پزیشکی و زانستی و پیشەسازیدا، یەکێکە لە کەرەستە هەرە بەسوودەکان بۆ مرۆڤ.
