ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ئۆبلاستی ڤۆلۆگدا (بە ڕووسی: Вологодская область، بە ئینگلیزی: Vologda Oblast، بە عەرەبی: فولوغدا أوبلاست) ئۆبلاستێکی فیدراڵیی ڕووسیایە، ناوەندە کارگێڕییەکەی بریتییە لە ڤۆلۆگدا. ژمارەی دانیشتووانی ئەم ناوچەیە بەپێی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١٠ی ڕووسیا ١,٢٠٢,٤٤٤ کەسە. گەورەترین شاری چێرێپۆڤێتسە، کە شوێنی کارگەی کانزاسازی سێڤێرستاڵە و گەورەترین کۆمپانیای پیشەسازییە لە ئۆبلاستەکەدا. ئۆبلاستی ڤۆلۆگدا شوێنی چەندین شوێنەواری مێژووییە، وەک خانەقای کیریلۆ-بێلۆزەرسکی، خانەقای فێراپۆنتۆڤ (شوێنێکی میراتی جیهانی) لەگەڵ فرێسکۆی دیۆنیسیۆس، دوو شارۆچکەی سەدەی ناوەڕاستی ڤێلیکی ئوستیوگ و بێلۆزێرسک، و کڵێساکانی بارۆکی تۆتما و ئوستیۆژنا. یەدەگی گەورەی دار و ئاوی شیرین سەرچاوە سروشتییە سەرەکییەکانی ئۆبلاستەکەن.
| وڵات | ڕووسیا |
| ناوەندی کارگێڕی | ڤۆلۆگدا |
| ڕووبەر | ١٤٥,٧٠٠ کیلۆمەتری دووجا |
| کاتی ناوچەیی | 3+UTC |
| زمانی فەرمی | ڕووسی |
مێژوو
ناوچەی ئۆبلاست ڤۆلۆگدا لە پێش مێژوودا لەلایەن گەلانی فینکییەوە وەک شوێنی نیشتەجێبوون دانراوە و زۆربەی ناوەکانی ناوچەکە لە ڕاستیدا فینلاینن. ڤێپسیەکان کە لە ڕۆژاوای ئۆبلاستەکە دەژین، نەوەی ئەو دانیشتووانەن. دواتر ئەو ناوچەیە لەلایەن ڕووسەکانەوە کۆلۆنی کرا. بێلۆزێرسک لە مێژوودا لە ساڵی ٨٦٢دا وەک یەکێک لە کۆنترین شارۆچکەکانی ڕووسیا باس کراوە. زۆربەی ناوچەکە لەلایەن کۆماری نۆڤگۆرۆدەوە کۆنترۆڵکرابوو، بە تایبەتی، تۆتما کە لە ساڵی ١١٥٢ دامەزراوە. ڤێلیکی ئوستیوگ و ڕۆژاوای خاکی ئێستای ئۆبلاست، لەگەڵ بێلۆزەرسک و ئوستیۆژنا، سەر بە میرنشینی ڤلادیمێر-سوزدال بوو و بەردەوام لەلایەن نۆڤگۆرۆدەوە هەڕەشەیان لێدەکرا.
لە سەدەی ١٣دا میرنشینە بچووکەکان دەستیان بە بڵاوبوونەوە کرد. یەکەم، میرنشینی بیلۆزیرۆ لە ڕۆستۆڤ جیا بووەوە، بەشەکانی باکوور و باکووری ڕۆژهەڵاتی لە سەدەی پازدەهەمدا بوو بە نیمچە سەربەخۆ، دەوڵەتی فیۆداڵی بچووکتری وەک میرنشینی زاوزێری یان میرنشینی کوبێنایان پێکهێنا. لە نێوان ساڵانی ١٤٥٢ و ١٤٨١، ڤۆلۆگدا ناوەندی میرنشینی ڤۆلۆگدا بوو، کە دوا میرنشینی سەربەخۆ بوو لە زەوییەکانی ڤۆلۆگدا. لە کۆتایی سەدەی پازدەهەمدا، هەموو ئەم زەوییانە بەشێک بوون لە دوکایەتی گەورەی مۆسکۆ.
لە سەدەی ١٤ و ١٥دا زەوییەکانی دەوروبەری ڤۆلۆگدا بوونە جێگەی سەرنجی دەروێشەکان کە بەدوای ناوچەی وێراندا دەگەڕان بەڵام هێشتا ئارەزووی ئەوەیان دەکرد پەیوەندییان لەگەڵ شازادەکانی مۆسکۆدا بمێنێتەوە. شازادەکان لە بەرانبەردا خانەقاکانیان وەک ئامرازێک سەیر دەکرد بۆ ئەوەی کاریگەریی دوکایەتی گەورەی مۆسکۆ لە ناوچە دوورەکانیدا بمێنێتەوە. ژمارەیەک خانەقای کاریگەر، لەوانە خانەقای سپاسۆ-پریلۆتسکی، پاڤلۆ-ئۆبنۆرسکی، کیریلۆ-بێلۆزەرسکی و خانەقای فێراپۆنتۆڤ، دامەزران. خانەقای کیریلۆ-بێلۆزەرسکی هەر زوو بوو بە یەکێک لە خانەقا هەرە دیارەکانی ڕووسیا، کە کاریگەرییەکی زۆری سیاسی هەبوو، و گەشەسەندنی ئابووری سەرکەوتوو بوو.
لە سەدەی ١٧دا ڤۆلۆگدا شارێکی ئاوەدان بوو و کەوتە سەر ڕێگای سەرەکی بازرگانی لە مۆسکۆوە بۆ ئەورووپای ڕۆژاوا. لە سەردەمی تزار پیتەری مەزن لە سەدەی هەژدەهەمدا، ڤۆلۆگدا بوو بە ناوەندێکی کەشتیسازی و ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە پشتیوانی لە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ڕووسیا دژی سوید. بەڵام گرنگیی ڤۆلۆگدا وەک ناوەندێکی بازرگانی کەم بووەوە دوای ئەوەی سەینت پترسبۆرگ لە ساڵی ١٧٠٣ دامەزرا و بازرگانی دەرەکیش گۆڕدرا بۆ دەریای باڵتیک.
ڤۆلۆگدا باکووریترین خاک بوو کە کۆیلایەتی لە ڕووسیادا بوونی هەبوو. لە زەوییەکانی ڕۆژاوا و باشووری ڤۆلۆگدا، ئیستێتەکان هەبوون، بەڵام لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی ڤۆلۆگدا هەرگیز کۆیلایەتی جێبەجێ نەکرا و دانیشتووان خاوەنی زەوییەکانیان بوون. لە ساڵی ١٧٨٠ ڤۆلۆگدا بووە ناوەندی کارگێڕی جێگری پاشایەتی ڤۆلۆگدا کە خاکی پارێزگاری پێشووی ئارچانجێلگۆرۆدی لەخۆگرتبوو. دوای زنجیرەیەک چاکسازی زیاتری کارگێڕی، ئۆبلاستی ڤۆلۆگدا لە ساڵی ١٩٣٧ دامەزرا.
لە کاتی جەنگی جیهانیی دووەمدا بەشێک لە قەزای ئۆشتینسکی لە ڕۆژاوای ئۆبلاستەکە بوونە تاکە ناوچەی ئۆبلاست ڤۆلۆگدا کە لەلایەن سەربازانی بیانی (فینلەندی) داگیرکرا. پێشڕەوی فینلەندا لە تشرینی یەکەمی ١٩٤١ ڕاگیرا، بەڵام داگیرکارییەکە تا مانگی حوزەیرانی ١٩٤٤ بەردەوام بوو، کە سوپای سۆڤیەت دەستی بە پێشڕەوی کرد. لە ساڵی ١٩٥٥ دروستکردنی سێڤەرستاڵ لە شاری چێرێپۆڤێتس کە گەورەترین کۆمپانیای پیشەسازییە لە ئۆبلاستەکەدا تەواو بوو. لە ٤ی تەممووزی ١٩٩٧، ڤۆلۆگدا شانبەشانی برایانسک و چێلیابینسک و ماگادان و ساراتۆڤ ڕێککەوتنێکی دابەشکردنی دەسەڵاتیان لەگەڵ حکوومەتی ڕووسیا واژۆ کرد و سەربەخۆیییان پێبەخشرا. ڕێککەوتنەکە لە ١٥ی ئازاری ٢٠٠٢ هەڵدەوەشێتەوە.
جوگرافیا
ئۆبلاستی ڤۆلۆگدا لە باکوور لەگەڵ ئۆبلاستی ئارخانگلسک، لە ڕۆژهەڵاتەوە ئۆبلاستی کیرۆڤ، لە باشووری ڕۆژهەڵاتەوە ئۆبلاستی کۆسترۆما، لە باشوورەوە ئۆبلاستی یارۆسلاڤ، لە باشووری ڕۆژاوا لەگەڵ ئۆبلاستی تیڤەر و نۆڤگۆرۆد، لە ڕۆژاوا لەگەڵ ئۆبلاستی لینینگراد و لە باکووری ڕۆژاوا لەگەڵ کۆماری کارێلیا هاوسنوورە.
ناوچەی ئۆبلاست ڤۆلۆگدا لە نێوان حەوزی دەریای سپی و دەریای باڵتیک و دەریای خەزەردا دابەش بووە. سوخۆنا ڕێڕەوی ئاوی سەرەکی ئۆبلاستی ڤۆلۆگدا پێکدەهێنێت. دوو ناوچە لە ئۆبلاست ڤۆلۆگدا وەک ناوچەی سروشتی پارێزراو دەستنیشان کراون کە گرنگییەکی فیدراڵییان هەیە. بریتین لە پارکە نەتەوەییەکەی ڕوسکی سیڤەر لە ناوەندی ئۆبلاستەکە و یەدەگی سروشتیی داروین لە باشووری ڕۆژاوای ئۆبلاستەکە.
دیمۆگرافیا
ژمارەی دانیشتووان: ١,٢٠٢,٤٤٤ (سەرژمێریی ساڵی ٢٠١٠)؛ ١,٢٦٩,٥٦٨ (سەرژمێریی ساڵی ٢٠٠٢)؛ ١,٣٥٣,٨٧٠ (سەرژمێریی ساڵی ١٩٨٩).
ئایین
بەپێی ڕاپرسییەکی ساڵی ٢٠١٢ـی ڕووسیا، ٢٩.٥%ی دانیشتوانی ئۆبلاست ڤۆلۆگدا پابەندن بە کڵێسای ئۆرتۆدۆکسی ڕووسیا، ٢% مەسیحی گشتیی بێ پەیوەندین، ١% باوەڕدارە مەسیحییە ئۆرتۆدۆکسەکانی ڕۆژهەڵاتن کە سەر بە هیچ کڵێسایەک نین یان سەر بە ئۆرتۆدۆکسی ڕۆژهەڵاتی غەیرە ڕووسیان، ١% لایەنگری باوەڕە ڕەسەنەکەی سلاڤین (ڕۆدنۆڤێری)، و ١% باوەڕدارە کۆنەکانن. جگە لەوەش، ٣٩%ی دانیشتووان باوەڕیان بە ڕۆح هەیە بەڵام بە ئایین نا، ٢٠% بێدینن، و ٦,٥% پەیڕەوی لە ئایینەکانی تر دەکەن یان وەڵامیان نەداوەتەوە.
