ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ئۆبلاستی توولا (بە ئینگلیزی: Tula Oblast، بە عەرەبی: تولا أوبلاست) ئۆبلاستێکی فیدراڵیی ڕووسیایە. لە ڕووی جوگرافییەوە لە ناوچەی ڕووسیای ئەورووپای وڵاتەکەدایە و بەشێکە لە ناوچەی فیدراڵیی ناوەڕاست، ڕووبەرەکەی ٢٥٧٠٠ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە و ژمارەی دانیشتووانەکەی ١,٥٥٣,٩٢٥ کەسە. توولا گەورەترین شار و پایتەختی ئۆبلاستی توولایە.
ئۆبلاستی توولا لە باکوورەوە هاوسنوورە لەگەڵ ئۆبلاستی مۆسکۆ، لە ڕۆژهەڵات لەگەڵ ئۆبلاستی ریازان، لە باشووری ڕۆژهەڵات لەگەڵ ئۆبلاستی لیپێتسک، لە باشووری ڕۆژاوا لەگەڵ ئۆبلاستی ئۆریۆل، لە ڕۆژاواش لەگەڵ ئۆبلاستی کالوگا هاوسنوورە. ئۆبلاستی توولا یەکێکە لە گەشەسەندووترین و شارنشینترین ناوچەکانی ڕووسیا و زۆربەی خاکەکە توولا-نۆڤۆمۆسکۆڤسک پێکدەهێنێت، کە ناوچەیەکی شارستانییە و ژمارەی دانیشتووانەکەی زیاتر لە یەک ملیۆن کەسە.
مێژوو
ناوچەی ئۆبلاستی توولا لە سەردەمی بەردینەوە خاوەنی دانیشتووان بووە، وەک لە دۆزینەوەی تەپۆڵکەکانی ناشتن و نیشتەجێبوونی کۆن دەردەکەوێت. تا سەدەی هەشتەم، ئەم زەویانە لەلایەن ڤیاتیچیەکانەوە داگیرکران، کە هۆزێکی سلاڤی ڕۆژهەڵات بوو کشتوکاڵیان دەکرد و بازرگانییان دەکرد و لە پیشەسازیدا کاریان دەکرد، ئەمەش بە تۆمارەکانی موڵک و ماڵ پشتڕاستکرایەوە کە باس لە "نیشتەجێیەکی کۆن" دەکەن کە دەکەوێتە شوێنی یەکگرتنی ڕووباری ئوپا و ڕووباری تولیتسا.
یەکەم ئاماژە بە شاری توولا لە ساڵی ١١٤٦ لە کتێبی (نیکۆن کرۆنیکل)دا دەبینرێت، ئەمەش ئاماژەیە بۆ هێرشەکانی شازادە سڤیاتۆسلاڤ ئۆلگۆڤیچی چێرنیگۆڤ. لەو کاتەدا زەوییەکان سەر بە میرنشینی ریازان بوون و شازادە سڤیاتۆسلاڤ بە کۆمەڵێک شوێنی نیشتەجێبووندا تێپەڕیوە، لەنێویاندا توولا، لەکاتێکدا بەرەو ڕیازان دەڕۆیشت.
جوگرافیا
ئۆبلاستی توولا دەکەوێتە ناوچەی فیدراڵی ناوەندی ڕووسیا و هاوسنوورە لەگەڵ ئۆبلاستەکانی مۆسکۆ، ریازان، لیپێتسک، ئۆریۆل و کالوگا. ئۆبلاستەکە دەوڵەمەندە بە کانزای ئاسن و گڵ و بەردی لیمۆ و پاشماوەی لیگنایت (خەڵووز). نەوتی لیگنایت بەشێکە لە حەوزی خەڵووزی مۆسکۆ.
ڕووبارەکان
ئۆبلاستی توولا زیاتر لە هەزار و ٦٠٠ ڕووبار و چەم لەخۆدەگرێت. ڕووبارە سەرەکییەکان بریتین لە:
- دۆن ڕیڤەر
- ڕووباری ئۆکا
- ڕووباری ئوپا
ئابووری
ئۆبلاستی توولا بەشێکە لە ناوچەی ئابووریی ناوەڕاست. ناوەندێکی پیشەسازی دیارە کە پیشەسازی کانزا و ئەندازیاری و کانگای خەڵووز و کیمیایی تێدایە. شارە پیشەسازییە گەورەکان بریتین لە نۆڤۆمۆسکۆڤسک و ئەلێکسین. پیشەسازییە مێژووییەکان، وەک چەکی ئاگرین و سامۆڤار و بەرهەمهێنانی ئەکۆردیۆن، هێشتا ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە ناوچەکەدا. هەروەها ئۆبلاستەکە خاوەنی کەرتێکی کشتوکاڵی پێشکەوتووە، کە لە پلەی ٣٣ی ڕووسیادایە لە بواری بەرهەمهێنانی کشتوکاڵیدا. کەرتەکە بریتییە لە کشتوکاڵی دانەوێڵەی (گەنم و چاودار)، پەتاتە، چەوەندەری شەکر، و سەوزە و بەخێوکردنی ئاژەڵداری و شیرەمەنی.
